سر محقق محمد آصف گلزاد

 

شهید بلخی

 

ابوالحسن شهید، فرزند حسین جهودانکی، در شهر بلخ به دنیا آمد. سال تولدش معلوم نیست. وی بر زبان و ادبیات دری و عربی تسلط کامل داشت(1) و از حکیمان و فاضلان عصر خود محسوب شده است. در انواع شعر، وارد بود؛ چنانچه موصوف را در ردیف رودکی قرار داده اند.(2) غزل های این شاعر از شهرت فراوان برخوردار میباشد. اشعار عربی هم به وی نسبت داده شده است.

شهید علاوه بر شعر و شاعری، در حسن خط و فلسفه نیز استاد بود. او با محمد بن ذکریای رازی در مسایل فلسفی مناظراتی هم داشت.(3)

از ممدوحان شهید میتوان: نصر بن احمد سامانی و ابوعبدالله محمد بن احمد جیهانی را نام برد.

نمونۀ کلام شهید بلخی:

مرا به جان تو سوگند و صعب سوگندی

که هرگز از تو نگردم نه بشنوم پندی

دهند پندم و من هیچ پند نپذیرم

که پند سود ندارد به جای سوگندی

شنیده ام که بهشت آن کسی تواند یافت

که آرزو برساند به آرزو مندی

هزار کبک ندارد دل یکی شاهین

هزار بنده ندارد، دل خداوندی

ترا اگر ملک چینیان بدیدی روی

نماز بر دی و دنیار بر پراگندی

به منجنیق عذاب اندرم چو ابراهیم

به آتش حسراتم فگند خواهندی

ترا سلامت باد ای گل بهار و بهشت

که سوی قبلۀ رویت نماز خوانندی

***

اگر غم را چو آتش دود بودی

جهان تاریک بودی جاودانه

در این گیتی سراسر گر بگردی

خردمندی نیابی شادمانه

 

مآخذ:

1-     د.م. آریانا، ص 812.

2-     دکتر زهرا خانلری کیا، فرهنگ ادبیات فارسی دری، ص

3-     دکتر ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران. جلد اول، چاپ شانزدهم، (تهران: انتشارات فردوس، 1380) ص 389.